Hóa học quanh ta

Chất xúc tác là gì? 

Xúc tác là những chất có khả năng làm thay đổi tốc độ phản ứng hóa học, nhưng sau phản ứng nó được giữ nguyên về khối lượng và bản chất hóa học.

Thí dụ, phản ứng phân hủy hiđro peroxit:

2H₂O₂ → H₂O + O₂↑

Bình thường, phản ứng xảy ra chậm, nhưng khi thêm vào dung dịch H₂O₂ vài hạt bụi MnO₂, thì phản ứng xảy ra nhanh hơn rất nhiều, làm cho oxi giải phóng ra dưới dạng bọt khí với tốc độ lớn. Sau phản ứng nếu ta lọc rửa MnO₂ thì khối lượng của nó không thay đổi, bản chất hóa học vẫn được giữ nguyên. Tuy nhiên, tính chất vật lí của MnO₂ có thể thay đổi, chẳng hạn có thể thay đổi về hình dạng và kích thước hạt.

Chất xúc tác có tác dụng làm tăng tốc độ phản ứng, được gọi là chất xúc tác dương, như trường hợp MnO₂ vừa nêu ở trên. Chất xúc tác làm giảm tốc độ phản ứng được gọi là chất xúc tác âm, hay còn gọi là chất ức chế, chất kìm hãm. Chẳng hạn một lượng nhỏ anilin hay anđehit benzoic sẽ kìm hãm phản ứng oxi hóa natri sunfit:

2Na₂SO₃ + O₂ → 2Na₂SO₄

Như thế, chất xúc tác dương chẳng khác gì con tàu, còn chất xúc tác âm là cái mỏ neo, tác dụng trái ngược nhau đối với quá trình phản ứng hóa học.

Cần phải chú ý đến những đặc điểm cơ bản của chất xúc tác.

(Còn tiếp)